Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri'nin (CDC) raporuna göre, 2018 yılında New Mexico'daki bir spa merkezinde en az üç kadına HIV bulaştı ve vakalar enfeksiyonun yayılabileceği yeni yollara ışık tuttu. Bu vakaların, ABD'de belgelenen kozmetik bir prosedürle ilgili ilk HIV bulaşmaları olduğuna inanılıyor.
Spa 2018'in sonlarında kapanmak zorunda kaldı ve eski sahibi 62 yaşındaki Maria de Lourdes Ramos De Ruiz üç buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı. Maria de Lourdes Ramos De Rui, 2022 yılında lisanssız doktorluk yapmaktan da suçlu bulundu.
Peki ama ‘vampir yüz bakımı’ tam olarak nedir ve insanlar bunu yaptırdıktan sonra HIV'e nasıl yakalandılar?
1- VAMPİR YÜZ BAKIMI YA DA PRP NEDİR?
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa-Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı'ndan Prof. Dr. Zekayi Kutlubay, “Kanda pıhtılaşmayı sağlayan hücre olan trombositler yönünden zenginleştirilmiş plazma uygulamasının kısaltılmış adıdır. “Kişiden alınan kanın özel tüpler içinde santrifüjden geçirilerek (ayrıştırılarak) bileşenlerine ayrıştırılması ve elde edilen ‘trombosit hücrelerinin’ yine aynı kişiye cilt gençleştirme ve yapılanmasına destek olma amaçlı enjekte edilmesidir” dedi ve şu detayları verdi:
“Enjekte edildiği bölgelerde kök hücreleri uyarıp, aktif hale geçirerek dokuların yenilenmesi, saç dökülmesinin azaltılması ve lekeye yardımcı olan bir yöntemdir. Trombositler vücudumuzda hasar gören dokuların onarımını ve doğal haline dönmelerini sağlamak için gerekli büyüme faktörlerini yapısında barındıran kan hücreleridir. Vücudumuzda herhangi bir doku hasarı oluştuğunda, trombositler bir tür onarım süreci başlatırlar. PRP sisteminde ise amaç büyüme faktörlerinin ihtiyaç duyulan bölgeye çok daha fazla ulaşmasını sağlamaktır.”
Prosedürün yeni kolajen ve elastin üretimini uyararak cildin bariyerini onarmaya yardımcı olduğu, bunun da kırışıklıkların ve akne izlerinin görünümünü azaltabileceği söyleniyor.
PRP, aslında reality televizyon yıldızı Kim Kardashian’ın 2013 yılında işlem sonrası yüzünün kanlı göründüğü bir selfie paylaşmasıyla popüler hale gelmişti. Kardashian, işlemin gerçekten zor ve acı verici olduğunu, tedaviyi tekrar yaptırmayacağını söylemişti.
Fotoğraf: Instagram
2- PRP İLE CİLT GENÇLEŞTİRME NASIL SAĞLANIR?
Kutlubay, “Derimizi gençleştirmeye yönelik uygulamalarda aslında vücudumuzun bir yarayı iyileştirirken yaptıklarını taklit ederiz. Büyüme faktörleri hasar sonrasında salınır ve süreci başlatırlar. Sonuçta derideki bir hasarı en etkili, en hızlı ve en doğal biçimde onarabilecek olan yapı kendisidir. Bu sayede kollajen üretiminin oluşmasını uyarmada etkili olan PRP cildimizin gençleştirilmesinde, vücudumuzun her alanının hızla yenilenmesini sağlamada etkili yöntemlerin başında gelmektedir” dedi ve uygulamayı şöyle anlattı:
“Kişiden alınan kandan ayrıştırılan hücreler normalin 10 katı kadar daha fazla yoğunluğa sahiptir. Elde edilen ayrışmış trombositler tedavi yapılacak bölgeye enjekte edilir. Trombositler cilt altında büyüme faktörlerinin serbest kalmasını sağlar. Büyüme faktörleri kollajen ve hyalüronik asit üretimini artırarak onarımın gerçekleşmesi, bu bağlamda yara izlerinin azaltılması, ince çizgilerin azaltılması, cildin pürüzsüzleşmesi, saç dökülmesinin azaltılmasını sağlar. PRP işlem süresi en fazla 15 dakikadır ve mezoterapi tekniği ile uygulanır.”
3- PRP GÜVENLİ MİDİR?
Tedavilerin bazı spor yaralanmaları, akne, egzama ve diğer cilt rahatsızlıkları için etkili olduğunu gösteren yüzlerce yayınlanmış tıbbi araştırma makalesi ve deneme bulunuyor. Amerikan Dermatoloji Akademisi Derneği, doğru yapıldığında prosedürün kendisinin güvenli göründüğünü söylüyor.
Öte yandan PRP işlemi sırasında en büyük risk, kanın tedaviyi sağlayan tesis tarafından ele alınma şeklinden kaynaklanıyor. Vücudunuzdan alınan kanın steril tutulması çok önemli. Aksi takdirde enfeksiyon kapılabiliyor. Ayrıca, geri enjekte edilen kanın başka birine değil müşteriye ait olduğundan emin olmak da önemli, aksi takdirde çok büyük riskler doğabilir tıpkı HIV gibi.
Uzmanlar, kozmetik tedavi almak isteyenlerin, tesisin lisanslı olduğundan emin olmak için önceden sağlayıcıyı araştırmaları gerektiğini söylüyor. Ayrıca, iğneler gibi tıbbi ekipmanların personel tarafından nasıl kullanıldığına da dikkat edilmeli.
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay işlemin doğru yerde, uzmanlar tarafından yapıldığı takdirde bir risk barındırmadığının altını çizdi ve şunları söyledi:
-- PRP uygulamasında kullanılan infüzyon setleri (kan alma setleri) ve PRP hazırlama tüpleri, sadece bu amaç uygulamalar için üretilmiş olan uygulama setleri şeklinde kullanılır. Uygulama setleri içerisinde uygulama sırasında ihtiyaç olabilecek tüm malzemeler bulunmaktadır.
-- PRP uygulaması kapalı sistem içerisinde hazırlanan trombositten zengin plazma ile yapılır, yani hastanın kanı dış ortamla ve başka malzemeler ile temas etmez. Hastanın kanı tek kullanımlık steril infüzyon setleri vasıtası ile yine tek kullanımlık steril vakumlu PRP hazırlama tüplerine alınır.
-- Santrifüj işlemi sonrası elde edilen trombositten zengin plazma, steril enjektörlere çekilerek kullanılır. Tüm bu işlemler sırasında hasta kanı ve hazırlanan plazma dış ortamla temas etmez.
-- Uygulamada kan ile hastalık bulaşma riski yoktur. HIV, hepatit, firengi gibi kan ve kan ürünleri ile bulaşan hastalıklar, PRP ile bulaşmazlar. PRP uygulamasında hastanın kendi kanı kullanıldığı için herhangi bir alerjik reaksiyon görülmesi söz konusu değildir.
4- PRP UYGULAMASININ YAN ETKİLERİ NELERDİR?
Zekayi Kutlubay, PRP uygulamasında yan etki görülme riski hastanın kendi kanı kullanıldığı için oldukça düşük olduğunu söyledi, “PRP uygulaması sırasında ciltte hafif kızarıklık görülür, ciltteki kızarıklık herhangi bir tedaviye gerek duyulmadan 30-40 dk içerisinde kendiliğinden kaybolacaktır. Uygulama sonrası ciltte hissedilen gerilme hissi 1-2 saat içerisinde geçer. Enjeksiyon yöntemine bağlı geçici özellikte kanama ve morarma gözlenebilir. PRP uygulaması hekim tarafından yapılması gereken uygulamalar grubundadır” dedi.
5- DİĞER CİLT BAKIM İŞLEMLERİNDE HIV BULAŞMA RİSKİ VAR MI?
Cerrahi olmayan cilt gençleştirme işlemlerinin cerrahi işlemlere göre avantajı, hastanede yatış gerektirmemesi, iyileşme sürecinin hızlı olması, maliyetlerinin daha düşük olması ve işlem sonrası günlük hayata aynen devam edilebilmesidir.
Kutlubay, bu işlemlerde de kullanılan ürünlerin orijinal ve güvenilir merkezlerden temin edilmişse herhangi bir HIV ya da enfeksiyon bulaş riski bulunmadığını söyledi ve ekledi:
“Zaten doğrudan kan ile ilgili içerik barındıran tek işlem PRP olup bu işlemde de kişinin kendi kanı kullanıldığı için böyle bir risk teşkil etmemektedir. Burada önemli olan yapılacak olan işlemin işini bilen, alanında uzman ve bu işi yapma yetkisi olan doktorlar tarafından yapılması olacaktır. ‘Merdiven altı’ diye tabir ettiğimiz bazı güzellik salonlarında maalesef bu tarz işlemlerin yapıldığını duymaktayız. Kullanılan ürünlerin güvenilirliği bu tarz yerlerde tam olarak bilinemediği için içeriklerinde saf-steril malzemeler olmayabilir ve bunun sonucunda her türlü bulaşıcı hastalık ve alerji riskini gelişebilir. Dermatoloğunuza danışmadan herhangi bir cilt bakımı işlemi yaptırmamanızı öneriyoruz.”
BOTOKSTA ‘BOTULİZM’ TEHLİKESİ
Öte yandan PRP, ciddi hastalıklarla ilişkilendirildikten sonra son zamanlarda manşetlere çıkan tek kozmetik tedavi değil. ABD sağlık yetkilileri geçtiğimiz haftalarda, 11 eyalette 22 kişiyi hasta eden ve bazıları hastaneye kaldırılan sahte botoksa bağlı bir botulizm salgını konusunda uyarıda bulundu.
Botulizm, bulanık görme, yutma ve nefes almada zorluk, konuşma bozukluğu ve yorgunluk gibi belirtileri olan ciddi bir hastalıktır. Botoks enjeksiyonu kırışıklıkları düzeltmek ve cildin daha genç görünmesini sağlamak için kullanılan popüler bir tedavidir. Enjeksiyonlar tipik olarak bir tedavi için yaklaşık 530 dolara mal olmaktadır.
PRP’de olduğu gibi, CDC botoks enjeksiyonu yaptırmak isteyenlere tedavi sağlayıcısını önceden araştırmalarını tavsiye ediyor.